Op uitnodiging van de vaste Tweede Kamercommissie Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur gaf Berno Strootman vandaag in een Rondetafelgesprek zijn visie op de wijze waarop de aangekondigde brede beëindigingsregeling kan bijdragen aan een toekomstbestendige (grondgebonden) landbouw, met onder andere oog voor natuur, waterkwaliteit, milieu-impact en een dierwaardige veehouderij. De hoofdvraag van de commissie was hoe de brede beëindigingsregeling zo kan worden vormgegeven dat deze bijdraagt aan een toekomstbestendige landbouw.

Zijn advies:

• Plaats de ‘brede beëindigingsregeling’ in een breder langetermijnperspectief op de landbouw en het Nederlandse platteland. Definieer wat een ‘toekomstbestendige (grondgebonden) landbouw’ is en maak dat zo concreet mogelijk, zodat de ‘brede beëindigingsregeling’ daaraan optimaal kan bijdragen. Geef als regering vooral ook een goed gemotiveerd antwoord op de vraag: hoeveel veehouderij willen we eigenlijk in ons land, en waarom?
• Denk niet dat het stikstofprobleem vanzelf verdwijnt of dat er nog uitwegen te vinden zijn: we moeten er nu echt serieus werk van gaan maken voor onze gezondheid en onze natuur en moeten voorkomen dat Nederland op slot blijft gaan.
• Ga op zoek naar een New Deal tussen boer en maatschappij: een eerlijker inkomen en bestaanszekerheid voor de boer, en gezond voedsel, schoon water en schone lucht, een gezonde bodem, meer biodiversiteit en een aantrekkelijk en toegankelijk cultuurlandschap voor de maatschappij. Ontleen inspiratie aan de Deense aanpak en hun landbouwakkoord.
• Bescherm de beste landbouwgronden van Nederland en zorg ervoor dat die niet kunnen worden benut voor andere functies als woningbouw of bedrijventerreinen.
• Heb bij de brede beëindigingsregeling vooral ook aandacht voor wat er gebeurt met de gronden die na opkoop van het vee ‘overblijven’. Deze gronden moeten beschikbaar blijven op de agrarische markt om te extensiveren. Voorkomen moet worden dat die gronden in intensiever agrarisch gebruik komen, bijvoorbeeld van een akker- of tuinbouwer die emissies van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen vergroot. Ook functieverandering naar monofunctionele zonneweides en verstedelijking moet worden voorkomen.
• Voorkom functieverandering naar niet-landbouwfuncties door opkoop in de beëindigingsregeling of anderszins en door planologische bescherming met instructieregels, afwegingskaders in het omgevingsbeleid.
• Het oplossen van het stikstofprobleem gaat ons als samenleving veel onrust, transitiepijn en onbehagen opleveren, en ook veel geld kosten. Zorg ervoor dat de miljarden aan belastinggeld die we daaraan gaan uitgeven maximaal maatschappelijk rendement opleveren.
• Kies voor een integrale, ruimtelijke aanpak van het stikstofprobleem. Zet het oplossen van de stikstofproblematiek via een ruimtelijke benadering in als hefboom voor het aanpakken van andere grote opgaven, zodat het een nieuw perspectief oplevert voor het landelijk gebied en ons cultuurlandschap. Benut daarbij synergiekansen en verbind de korte en lange termijn.
• Stap niet in de valkuil van de inzet op alleen technische oplossingen en innovatie om de kool en de geit te sparen. Daarmee gaan kostbare jaren verloren. Ze kosten veel geld en zijn uiteindelijk niet kostenefficiënt. Een integrale, ruimtelijke aanpak voor het reduceren van stikstofemissies en alle gerelateerde problemen is dat wel.
• Zorg ervoor dat Nederland niet verder op slot gaat, door een gerichte kortetermijnaanpak. Kies voor een beperkte generieke reductie van de stikstofuitstoot van bijvoorbeeld 10% en kies daarnaast vooral voor gerichter beleid in enkele gebieden waar de grootste stikstofwinst en natuurherstel te behalen valt, samen met de andere grote opgaven (KRW, klimaat et cetera). Daarmee kan ruimte en tijd worden gecreëerd.
• Voorkom dat Nederland in een diepgaandere crisis raakt door een structurele aanpak voor de langere termijn, en begin daar ook direct mee. Focus daarbij op enkele sleutelgebieden, waar zowel een grote stikstofreductie- en natuurherstelopgave is, als meerdere andere grote opgaven als verdroging en droogte, waterkwaliteit, bodemdaling, weidevogels, bereikbaarheid en een verstedelijkingsopgave.
• Houd het bestaande instrumentarium tegen het licht en ontwikkel zo nodig aanvullingen.

Link naar volledige position paper