Al meer dan negentig jaar beschermt een van Nederlands meest iconische watermonumenten ons tegen de kracht van de zee: de Afsluitdijk. Er wordt al jaren hard gewerkt om die dijk weer klaar te maken voor de toekomst. En het klinkt controversieel, maar een studie naar betere mogelijkheden voor vismigratie en een zoet-zout-overgang zou kunnen betekenen dat er een gat komt in de dijk. Strootman Landschapsarchitecten won de aanbesteding van Rijkswaterstaat om samen met ingenieursbureau Witteveen+Bos drie varianten te ontwikkelen die laten zien hoe een geleidelijke zoet-zout-overgang bij Den Oever kan worden gerealiseerd. Witteveen+Bos is verantwoordelijk voor het hydrologisch en ecologisch onderzoek en de techniek, Strootman Landschapsarchitecten voor de ruimtelijke kwaliteit en de verbeelding.

'We zullen onze ontwerpexpertise en verbeeldingskracht inzetten voor oplossingen die een antwoord geven op de schijnbaar tegenstrijdige vraag om zowel een zoet-zoutovergang te maken als de zoutindringing tegen te gaan.'

Naast de vismigratierivier die nu wordt gemaakt bij Kornwerderzand, zijn in de Verkenning Wieringerhoek van de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW) de mogelijkheden verkend van een nieuwe geleidelijke overgang tussen het zoute water van de Waddenzee en het zoete water van het IJsselmeer bij Den Oever. Zo’n geleidelijke overgang van zoet naar zout kan de uitspoeling van zoetwatervissen tegengaan. Het brakke water waarschuwt de zoetwatervissen namelijk dat zij het zoute water naderen. Ook is een geleidelijke overgang van zoet naar zout belangrijk voor migrerende vissen zoals zalm en paling die zowel in de zee als in de rivier zwemmen. Tegelijkertijd is het daarbij van groot belang om het IJsselmeer zoet te houden en dus zo min mogelijk zout water vanuit de Waddenzee het IJsselmeer in te laten stromen.

Het project is onderdeel van het Deltaprogramma Zoet Water (DPZw) en van de PAGW. We gaan onderzoeken wat kansrijke, haalbare oplossingen zijn. Daarbij denken we aan technische maatregelen bij de schutsluizen en spuisluizen in de Afsluitdijk, maar ook aan de aanleg van nieuwe brakwater-habitats in het IJsselmeer. Aansprekende ontwerpen en heldere visualisaties moeten de meerwaarde voor het landschap tonen. We zullen onze ontwerpexpertise en verbeeldingskracht inzetten voor innovatieve en integrale oplossingen die recht doen aan de monumentale waarde van de Afsluitdijk en een antwoord geven op de schijnbaar tegenstrijdige vraag om zowel een zoet-zoutovergang te maken als de zoutindringing tegen te gaan. Omdat dit een technisch zeer complexe opgave is en veel veranderingen zich onder water zullen afspelen, zullen we verschillende beeldmiddelen inzetten om te laten zien hoe het systeem werkt en waarom bepaalde ontwerpkeuzen zijn gemaakt. Zo zullen we animaties maken van de drie varianten, waarin ook veranderingen in de tijd zichtbaar worden.  

Foto: Topview Luchtfotografie
Bron: Rijkswaterstaat en bouwconsortium Levvel (BAM, Van Oord, Rebel en Invesis)