Naar een Ontspannen Nederland

Hoe het oplossen van de stikstofproblematiek via een ruimtelijke benadering een hefboom kan zijn voor het aanpakken van andere grote opgaven en zo een nieuw perspectief kan opleveren voor het landelijk gebied.

Locatie

Nederland

Partners

Jan Willem Erisman, Universiteit Leiden, Centrum voor Milieuwetenschappen.
Tekstuele bijdragen: Prof. Kees Bastmeijer; Roel Jongeneel; Krijn Poppe; Shera van den Wittenboer

Ontwerpjaar

2021

Een nieuw kabinet moet op korte termijn in drie specifieke regio’s snelle en vergaande maatregelen nemen om de stikstofuitstoot tegen te gaan. Zo komt er ruimte voor een langetermijnaanpak om andere urgente problemen aan te pakken en de knoop aan verplichtingen die de staat heeft te ontwarren. Dit betogen Berno Strootman en Jan Willem Erisman in het rapport Naar een Ontspannen Nederland.

image-part

De Nederlandse Staat heeft veel juridisch bindende verplichtingen op het gebied van bijvoorbeeld het klimaat, waterkwaliteit, natuurbescherming. Tegelijk zijn er grote behoeften op het gebied van woningbouw, landbouw en recreatie. Omdat we de afgelopen jaren van crisis naar crisis struikelen, zijn in het rapport alle verplichtingen in kaart gebracht. Dat zijn er heel wat, maar helaas ontbreekt het op de ministeries aan een goed overzicht hiervan. Doordat er geen integrale strategie is, leidt dit tot een opstapeling van problemen.

Door deze complexe puzzel van verdragen en belangen kan de staat steeds minder vaak aan haar verplichtingen voldoen, met succesvolle rechtszaken zoals die van Urgenda in 2019 tot gevolg. Het meest urgente probleem is wel dat van de stikstofuitstoot. Stikstofregels zorgen ervoor dat veel andere noodzakelijk projecten stilliggen. 

image-part
image-part

Met nieuwe rekenmodellen kan veel preciezer dan voorheen in kaart worden gebracht waar de depositie vandaan komt. En dan blijkt dat er naast piekbelasters op de zandgronden, twee specifieke gebieden zijn waar snelle maatregelen genomen moeten worden om stikstofuitstoot te reduceren. Dat zijn het Groene Hart met zijn melkveehouderij en de opgave om bodemdaling tegen te gaan en de Gelderse Vallei met een enclave op de Veluwe. In de laatste zijn veel kalverhouderijen die zich reeds gemeld hebben voor opkoop. Een flinke stikstofreductie in die gebieden waar je later aan de slag moet, biedt de noodzakelijke ruimte om de rest van de knoop te ontwarren.

image-total

Stikstofreductie op korte termijn geeft lucht om met een integrale, langetermijnaanpak te werken aan hervorming van de landbouw in zes specifieke sleutelgebieden. Hiermee zijn we - in tegenstelling tot nu - in staat om internationale doelen voor klimaat, water, natuur en biodiversiteit te halen. Daar moet dan wel een integrale aanpak voor komen, met een verantwoordelijke minister en heldere beleidsdoelen per regio. En er is geld voor nodig, veel geld. Het gaat zeker om 2 miljard per jaar over een periode van 10 jaar. Maar dan kunnen we uitzien naar een duurzamer en meer ontspannen Nederland.

Gerelateerde projecten