Natuurinclusieve landbouw op Schiermonnikoog

Vrijwillig gaan de zeven boeren op Schiermonnikoog 35 procent van hun vee inleveren om de stikstofuitstoot op het eiland fors te verminderen. Met eigen zuivelproducten én zorg voor de natuur hopen de zeven boerenbedrijven van het eiland hun eigen toekomst en die van hun kinderen veilig te stellen. Het Louis Bolk Instituut en Strootman Landschapsarchitecten - dat ook de streefbeelden maakte - begeleidden het gebiedsproces naar natuurinclusief agrarisch ondernemen voor alle boeren op Schier in 2025.

Rust, ruimte en een overweldigende natuur vormen voor de meeste mensen de aantrekkingskracht van Waddeneiland Schiermonnikoog. Tegelijkertijd heeft het eiland een sterke agrarische traditie en werd hier al in 1194 geboerd. Op dit moment zijn er nog zeven melkveebedrijven actief. Het mooie is: ze zien alle zeven toekomst voor hun bedrijf. De opgave die er ligt om de stikstofuitstoot omlaag te brengen, zijn ze gezamenlijk en met ambitie aangegaan. Zo leveren ze éénderde van hun veestapel in en realiseren hiermee een hoge stikstofreductie: 15 % meer dan vereist.

Het proces ging zeker niet zonder slag of stoot, maar nu ligt er een aanpak waar alle boeren voor getekend hebben. Strootman Landschapsarchitecten was bij het proces betrokken en maakte een streefbeeld voor de komende tien jaar.

Het eiland Schiermonnikoog was het eerste Nationale park van Nederland en is tevens Natura2000-gebied. De intensivering van de landbouw en de toenemende stikstofdepositie zorgden echter voor een afnemende natuurkwaliteit. Vanuit de provincie Friesland lag er bij de boeren de verplichting om een reductie te realiseren van 20% stikstofuitstoot voor het einde van de PAS-periode (2021). Hoe zij dit wilden doen, was aan de boeren zelf. Om te voorkomen dat een van hen zou moeten worden uitgekocht, en overtuigd door de argumenten van Jan Erisman van het Louis Bolk Instituut waarom het roer om moest en dat alternatieven mogelijk waren, besloten de zeven boeren gezamenlijk om natuurinclusiever te gaan boeren.

Het was een intensief en soms lastig proces van zes jaar, maar inmiddels hebben de boeren het tij mee. Schiermonnikoog is vanuit de Regiodeal Natuurinclusieve Landbouw Noord-Nederland geselecteerd als een van de experimenten die kennis opleveren om nationaal de transitie naar een natuurinclusieve landbouw in 2030 te kunnen versnellen. Dat biedt de boeren in de transitieperiode vijf jaar zekerheid van inkomsten. Een groot deel van de melkproductie zal op het eiland verwerkt worden en afgezet via een eigen ‘label’. Hieraan draagt de provincie bij. De ganzenpopulatie zal blijvend opgevangen worden op het eiland, zowel op de kwelder als ook in de polder. De boeren gaan experimenteren met strokenteelt met verschillende gewassen voor een meer diverse eiwitrijke voervoorziening voor hun vee.

De boeren zelf geven aan dat zij niet representatief zijn voor alle agriërs in Nederland. ‘Boeren’ op een eiland betekent dat je niet grootschalig agrarisch kunt ondernemen. Alle boeren hebben al nevenactiviteiten zoals het houden van paarden of accommodatie bieden aan gasten. Ook met de natuur houden zij altijd al rekening. Ze passen op scholeksters, grutto’s, kieviten en tureluurs. Vanuit die traditie bouwen ze nu verder. Om toekomst te bieden aan hun bedrijf en als mogelijk voorbeeld voor andere boeren in Nederland.

Hoe ziet de Banckspolder er in 2025 uit? Welke streefbeelden maakten we?

Natuurinclusieve landbouw op Schiermonnikoog

Gallery

Gerelateerde projecten