Landschaps-ontwikkelingsplan Twickel

De route naar een rijker, hechter en schoner landschap

Landgoed Twickel – het grootste particuliere landgoed van Nederland - is nooit af. Vanaf de zeventiende eeuw tot nu is er continu gewerkt aan het landgoed om het mooi, gezond, aantrekkelijk en rendabel te houden. Naast de geweldige tuin en parkaanleg rondom het kasteel zelf, heeft Twickel veel grond, bestaand uit bos, natuur en landbouw. Van de 4.400 ha grondeigendom, geconcentreerd rond het kasteel en het stadje Delden, is globaal de helft landbouwgrond. Alhoewel Twickel een ijzersterk imago heeft, is ook hier sprake van een landschap dat in de loop der jaren achteruitgegaan is. Er liggen kansen om landschap, natuur en recreatie beter met elkaar in evenwicht te brengen, die Twickel graag wil verzilveren. Het landschapsontwikkelingsplan (LOP) dat wij maakten, zet hiervoor de route uit.

Locatie

Delden

Opdrachtgever

Stichting Twickel

Oppervlakte

4400 ha

Ontwerpjaar

2020 - 2022

Uitvoering

2022-

Voor het LOP hebben we heel precies gekeken naar het historische landschap en het hedendaagse gebruik. Want om het landschap zoals dat ooit was weer een op een terug te halen, kan niet. Dat was ooit kleinschalig met veel houtwallen. Het landschap moet ook werkbaar zijn voor boeren. Het LOP is opgezet vanuit drie lagen: de historische laag – vaak kleinschalig, met essen, kampen en weides met houtwallen; het ‘werkende’ landschap: functionerend voor boeren, maar ook functionerend als het gaat om bijvoorbeeld ecologische verbindingen; en het landschap zoals je dat als gebruiker ervaart: hoe beweeg je je er doorheen, hoe zijn de zichtlijnen, de relaties tussen open en dicht enzovoort.

image-part
image-part

De Energietransitie, de ontwikkeling van landbouw naar meer grondgebonden kringlooplandbouw en de Bossenstrategie waarmee het areaal bos en landschapselementen in heel Nederland de komende tien jaar met tien procent moet toenemen: het zijn deze landelijke ontwikkelingen en transities die Twickel in het landschapsontwikkelingsplan benut als kans om het landschap rijker, hechter en schoner te maken. Daarvoor zijn elf leidende principes geformuleerd. De keuze voor deze principes komen voort uit de grote opgaves van deze tijd in combinatie met dat wat er speelt in het landschap en de traditie van Twickel.

De recreatieve kwaliteit en aantrekkingskracht wil het landgoed behouden en plaatselijk versterken. Passend bij Twickel staan kwaliteit en duurzaamheid centraal. Dat betekent ondermeer dat het landgoed streeft naar een klimaatbestendig en ecologisch waardevol watersysteem en bodembeheer. Om het Twickelse watersysteem weer duurzaam te maken zijn diverse maatregelen mogelijk. Zo moeten beeklopen plaatselijk worden hersteld, de afvoer van water worden vertraagd; beken moeten beekbegeleidende beplanting krijgen en in de lage gebieden kunnen hooilandjes het overtollige water bij overstromingen gaan opvangen.

image-part

De landschappen van Twickel zijn divers. De ontwikkeling van het landschap is erop gericht om de verschillende landschappen nadrukkelijker te versterken. Houtwallen worden teruggeplaatst, verbeterd en beter met elkaar verbonden tot een aaneengesloten netwerk. Het aandeel akkerbouw ten opzichte van veeteelt zal toenemen en ook de diversiteit in gewassen zal groter worden. Twickel zet sterk in op het verbeteren van de biodiversiteit. Als landgoed waar boeren in relatie met het landschap en de natuur boeren, wil Twickel bijdragen aan het verduurzamen van het agrarisch ondernemen door het stimuleren van een duurzaam, ecologisch waardevol, volledig grondgebonden landbouwsysteem en cofinanciering van groen-blauwe diensten.

image-total

Natuurlijk neemt Twickel ook haar verantwoordelijkheid als het gaat om de energietransitie. Daarom gaat Twickel maximaal besparen op energieverbruik van gebouwen (door isolatie) en mobiliteit en zet het snoeiafval in als biomassa voor productie van elektriciteit en warmte. De komende tijd wil Twickel zo veel mogelijk daken vol leggen met zonnepanelen op een zo geïntegreerd mogelijke en esthetisch verantwoorde manier. Als landgoed met flinke arealen bos, kan met een verantwoord bosbeheer veel CO2 langdurig vastgelegd worden. En een versnelde ontwikkeling naar natuurinclusieve landbouw zal het gehalte aan koolstof in de bodem verhogen. Windmolens ziet Twickel als mogelijkheid om energie op te wekken, maar dan naar Gronings model, als kleine windmolens, bijvoorbeeld bij boerderijen, passend bij het kleinschalige landschap, en dus beter inpasbaar.

Gerelateerde projecten