Kloosterdorp Steyl

Het Limburgse kloosterdorp Steyl is met zijn verzameling kloostergebouwen en tuinen uniek in Nederland. Het complex van gebouwen is echter vervallen; groen is verwilderd en de relatie met de Maas verdwenen. Reden voor BOEi, eigenaar van een deel van de complexen, om Strootman Landschapsarchitecten, samen met Floris Alkemade, opdracht te geven voor het maken van een integrale visie.

Steyl heeft een bijzondere geschiedenis. In maar liefst een tijdspanne van vijftig jaar transformeerde Steyl vanaf 1875 van een agrarische gemeenschap met handelsactiviteiten aan de Maas, naar een indrukwekkende kloosterenclave met talrijke gebouwen. Het was priester en missionaris Arnold Janssen die de motor was achter deze stormachtige ontwikkeling. Dit unieke Nederlandse kloosterdorp, nu een centrum van missionaire activiteiten, verwelkomt jaarlijks 20.000 tot 30.000 bezoekers die hier komen voor rust, ontspanning en ontdekking.

De locatie biedt daartoe veel mogelijkheden. Het kloosterdorp ligt op een prachtige plek aan de oostoever van de Maas. Niet voor niets heeft de provincie Limburg het kloosterdorp de status van regionaal cultureel erfgoed toegekend. De monumentale en landschappelijke waarde, de bijzondere concentratie van gebouwen, het rijke cultureel-maatschappelijke verleden en de aanwezigheid van bijzondere tuinen, musea, kunstenaars en ambachtslieden, maken dit tot een uitzonderlijke plek. Een plek met kansen, maar ook uitdagingen.

Want met de ontkerkelijking, het verminderen van missionaire activiteiten en het veranderen van de maatschappij ontstond leegstand en verval. Om gebouwen te kunnen restaureren en de tuinen en openbare ruimte aan te pakken, zijn subsidies nodig én programma. Een integrale aanpak is noodzakelijk voor programmering, parkeeroplossingen, tuinbeheer, en het verbinden van gebouwen en omgeving. Een visie die recht doet aan de betekenis van dit erfgoed en tegelijkertijd nadrukkelijk gericht is op de toekomst.

In een aantal workshops en met de input vanuit een goed bezochte bewonersbijeenkomst in het Limburgse Schutterijmuseum, werden de lijnen uitgezet voor de visie voor Steyl. In deze visie met veel ruimte voor flexibiliteit, komen kwaliteiten, opgaven en programma samen. Kernpunt is de gastvrijheid die als rode draad door de geschiedenis van Steyl loopt en een kwaliteit is om te koesteren.

Het complex als geheel: We stelden 6 principes op om het complex te verbeteren. Deze pilaren onder de visie zijn terug te vinden in alle onderdelen van het gebied:

Bescherm het complex als een eenheid
Eet het park niet op
Verbind geschikt programma met gebouw en omgeving
Zet nieuwe bebouwing in voor het ruimtelijk versterken van het complex
Behoud en versterk de diversiteit van de tuinonderdelen
Versterk de biodiversiteit in de historische architectuur en parkarchitectuur

1. De lijst: Een sterke ommuurde tuin biedt een serene binnenwereld. De lijst om het complex is niet alleen een grens, maar ook een bestemming. Door losse muren te verbinden tot een samenhangende hoofdmuur, creëren we een sterker geheel. Poorten fungeren als krachtige entrees en benadrukken dat je een bijzondere wereld binnentreedt. Nieuwe volumes kunnen de lijst fysiek verbreden, zonder het park aan te tasten, om zo nieuw programma (met in het bijzonder) wonen is nodig om voldoende inkomsten te genereren.

2. Het hart: Het hart van Steyl bestaat uit strak uitgelijnde beplanting, een weelderig bos en mysterieuze kamers. Door deze kamers te versterken en nieuwe te creëren, bieden we ruimte voor spelen, contemplatie en ontdekking. Goed beheer en strategische beplanting vergroten de contrasten tussen de kamers, waardoor iedere ruimte een uniek karakter krijgt. Een route tussen of juist langs kamers kan drukte sturen en rust behouden.

3. Programmering: Het gebied kent drie ‘snelheden’: Contemplatie, Concentratie en Cultuur. Elk programma moet passen binnen de context van de plek en elkaar versterken. Het gebied heeft een grote rijkheid aan plekken en gebouwen, 'nieuw' programma moet passen in de context van de plek en de andere gebouwen en moet een match zijn in snelheid. Parkeren blijft een uitdaging, met momenteel gefragmenteerde plekken. Door centrale parkeervoorzieningen en overlooplocaties te creëren, kunnen we de auto zoveel mogelijk uit het straatbeeld verbannen en een rustige, autoluwe omgeving behouden.

Steyl blijft zo een wereldse huiskamer waar bezoekers zich welkom voelen en kunnen genieten van een harmonieuze mix van natuur, cultuur en rust.

Kloosterdorp Steyl

Gallery

Gerelateerde projecten