Landschapsbiografie Kalmthoutse Heide vormt basis Masterplanproces Nationaal Park

Grenspark Kalmthoutse Heide is een divers natuurgebied aan weerszijden van de Belgisch-Nederlandse grens met heide, vennen, bossen en landduinen. Het park streeft naar het kandidaatschap Nationaal Park Vlaanderen en de Nieuwe Standaard Nationale Parken in Nederland. Hiervoor loopt met verschillende belanghebbenden een Masterplanproces. Als onderdeel hiervoor heeft Strootman Landschapsarchitecten een landschapsbiografie gemaakt in samenwerking met Hesselteer en Grenspark Kalmthoutse Heide.

Locatie

Kalmthoutse Heide en omstreken

Opdrachtgever

Grenspark Kalmthoutse Heide

Partners

Hesselteer (landschapsecologische analyse) en Grenspark Kalmthoutse Heide

Oppervlakte

3750 ha

Ontwerpjaar

2021-2022

Uitvoering

2022 -

De landschapsbiografie beschrijft de ontstaansgeschiedenis van het landschap. De biografie vertelt niet alleen over de vorming van de natuurlijke ondergrond, maar ook hoe de mens het landschap cultiveerde en naar zijn hand zette gedurende de afgelopen paar duizend jaar. Het document ondersteunt de visievorming in het Masterplanproces en helpt iedereen die professioneel of uit interesse betrokken is bij het landschap om het landschappelijk erfgoed te begrijpen en (beter) te benutten: bewoners, maar ook boeren, natuurbeheerders, ontwerpers en beleidsmakers.

image-part
image-part

De biografie laat zien hoe het landschap het verhaal vertelt van menselijk handelen. De landsgrens bijvoorbeeld, is meermaals het toneel geweest van veldslagen en daar zie je de sporen nog van in het landschap. Het is een verhaal over een uniek gebied. Zo leeft de grens die werd getrokken tijdens de Eerste Wereldoorlog met de dodendraad vooral voort als immaterieel erfgoed, in herinneringen. Maar het gebied vormt ook de grens tussen de Kempen, een zandlandschap, en de Scheldevallei, met vruchtbare kleigronden. Je vindt er daardoor heel veel verschillende landschappen en natuurgebieden vlak na elkaar, elk met eigen erfgoedwaarden.

De landschapsbiografie laat ook zien hoe we, door het landschap goed te lezen, aanknopingspunten kunnen vinden voor opgaves van nu door rekening te houden met de logica van het landschap in relatie tot de bodem. Het watersysteem van de Brabantse wal en Kempense microcuesta, bijvoorbeeld, is heel complex. Op sommige plekken zit een lemige, kleiige laag in de ondiepe ondergrond waardoor regenwater niet goed de bodem in kan. Daar is het natter en vind je vaak vennen en in ieder geval meer vochtminnende planten. Op andere plekken ontbreekt die laag en is het er droog. Er is daardoor een grote afwisseling van droge en natte gebieden, ook op hoger gelegen delen van het landschap. Als je een beetje weet waar je op moet letten en het landschap probeert te ‘lezen’, ga je het watersysteem steeds beter begrijpen en kun je hier ook beter op anticiperen.

image-part
image-total

In de landschapsbiografie ligt de focus nadruk­kelijk op hoe je de geschiedenis kunt teruglezen in het landschap en welke sporen nog altijd zichtbaar zijn. Het laatste deel van de landschapsbiogra­fie gaat over de huidige natuurwaarden; hoe de natuurgebieden met elkaar samenhangen en elkaar versterken, over de opgaven die er zijn en wat ervoor nodig is om het landschapsecologische systeem ervan te herstellen: de landschapsecologische systeemanalyse voorzien van knelpunten en kansen. De aanleiding voor het maken van een landschapsbiografie was de behoefte aan een grondige basis voor het Masterplanproces. De opdrachtgever spreekt inmiddels over een inspirerend document dat verleden en heden van het uitgestrekte natuurgebied onder de loep neemt en heeft de biografie digitaal ter beschikking gesteld en in print via de toeristische verkooppunten in de regio. 

Gerelateerde projecten