Peneleh

Van begraafplaats naar park

Strootman Landschapsarchitecten heeft begin 2011 in Surabaya, Indonesië, een intensieve workshop begeleid waarin door Nederlandse experts op het gebied van begraafplaatsen, erfgoed, ruimtelijk ontwerp en sociologie in nauwe samenwerking met de gemeente en twee universiteiten van Surabaya is gewerkt aan een toekomstvisie voor begraafplaats Peneleh.

Locatie

Peneleh, Indonesië

Opdrachtgever

Rijksdienst voor Cultuurhistorisch Erfgoed

Partners

 in samenwerking met RCE, Bureau Funeraire Adviezen, ICOMOS-NL

Oppervlakte

4.5 ha

In het hart van de drukke en dichtbebouwde kampong (Indonesische wijk) Peneleh ligt achter hoge muren een oase van ruimte met grote monumentale bomen. De plek is een tastbare herinnering uit de koloniale tijd, toen het werd aangelegd als begraafplaats voor Nederlanders en andere westerse bewoners in Indonesië. In die tijd lag de begraafplaats ver buiten de stad -  inmiddels ligt hij er middenin. De omliggende kampong is zo dichtbebouwd, dat er een grote druk ligt om de open ruimte in gebruik te nemen.

image-part
image-part

Sinds begin 20e eeuw is de begraafplaats niet meer in gebruik en is in verval geraakt: graven zijn geroofd en bouwmaterialen zijn meegenomen om huizen mee te bouwen. Ook hebben migranten hun toevlucht genomen tot de begraafplaats in hun zoektocht naar een plek om te wonen.

Intussen breekt er een tijd aan waarin het koloniale verleden van het land wordt herwaardeerd. Dit heeft bij de gemeente Surabaya en verschillende betrokken Nederlanders geleid tot het initiatief om, samen met Indonesische partijen, een toekomstvisie te maken voor de begraafplaats Peneleh.

Strootman heeft begin 2011 in Surabaya een intensieve workshop begeleid waarin door Nederlandse experts op het gebied van begraafplaatsen, erfgoed, ruimtelijk ontwerp en sociologie in nauwe samenwerking met de gemeente en twee universiteiten van Surabaya is gewerkt aan deze toekomstvisie.

image-part

In de workshop richtten Indonesische architectuurstudenten zich samen met de Nederlandse experts op de belangrijke pijlers voor dit nieuw perspectief, namelijk een transformatie naar publiek toegankelijke ruimte en het zichtbaar maken van de koloniale geschiedenis op deze plek.

Met de input van de workshop hebben wij de ruimtelijke kenmerken, kwaliteiten, context en mogelijkheden van de begraafplaats thematisch in kaart gebracht. De analyse hebben we vervolgens vertaald in een visie, een concept over de toekomstige betekenis van de begraafplaats in zijn omgeving. De resultaten zijn met veel enthousiasme ontvangen door de gemeente Surabaya, die vervolgens het initiatief nam voor de planvorming.

Het Nederlandse team benadrukte dat de ontwikkeling van de begraafplaats tot een park extra mogelijkheden biedt om het gemeenschappelijke erfgoed veilig te stellen. Juist door de begraafplaats een nieuwe betekenis te geven, kan hij worden behouden (ofwel: behoud door ontwikkeling).

image-part

Een belangrijke conclusie van de workshop was dat er een nauwgezette inventarisatie en waardebepaling van de begraafplaats in al zijn facetten en onderdelen nodig is om een goede keuze te kunnen maken in welke elementen kunnen vervallen, worden hergebruikt, getransformeerd en geconserveerd. Een samenwerkend onderzoek vanuit de universiteiten ITS en Airlangga met Nederlandse specialisten is wenselijk.

Gerelateerde projecten