Landschapsanalyse Koloniën van Weldadigheid

Strootman Landschapsarchitecten heeft in nauwe samenwerking met Kenniscentrum Landschap (Rijksuniversiteit Groningen) en specialisten uit België onderzoek gedaan naar de landschappelijke context waarin de Kolonies van Weldadigheid zijn aangelegd en de landschappelijke transformatie die daarna heeft plaatsgevonden. Deze analyse is een belangrijke bouwsteen geweest in de voorbereiding van de status van Unesco Werelderfgoed. Deze werd in juli 2021 toegekend.

Locatie

Verschillende locaties in Nederland (Drenthe) en België (Antwerpen)

Opdrachtgever

Provincie Drenthe

Partners

Rijksuniversiteit Groningen Kenniscentrum Landschap, Jan Bastiaens

Ontwerpjaar

2016

‘De visionaire wijze waarop Generaal Johannes van den Bosch de grote problematiek van armoede en criminaliteit aanpakte door middel van het stichten van landbouwkoloniën, was een belangrijke inspiratiebron voor veel verlichte denkers in de westerse wereld. Deze ideologie en de nog steeds tastbare uitwerking ervan zijn uniek’. (NL nominatiecommissie, 2011)

image-part

Verscholen in de zandlandschappen van Drenthe en Antwerpen heeft in de 19e en 20e eeuw een groot sociaal en landschappelijk experiment plaatsgevonden. Gedurende de eerste grootschalige woeste grondverkopen zag Johannes van den Bosch kans om zijn Koloniën van Weldadigheid te stichten.

Binnen zeven jaar ontstonden stapsgewijs de koloniën die we tegenwoordig kennen als Frederiksoord, Willemsoord, Wilhelminaoord, Boschoord, Oost Vierde Parten, Ommenschans en Veenhuizen in Nederland, en Wortel en Merksplas in Vlaanderen. Het hogere doel was hierbij: verpauperde landgenoten een nieuwe basis van bestaan bieden binnen de bescherming van de landbouwkoloniën, om vervolgens kansrijk terug te keren in de normale maatschappij.

image-part
image-part

De kolonies hebben ook een grote landschappelijke invloed gehad. De grond werd bewerkt, bossen werden aangeplant en er ontstond een uniek leefgebied op de eerst zo woeste gronden. Daarmee werden de eerste stappen gezet in het ontginnen van de grote heidegebieden van het zandlandschap.

In 2021 werd het cultureel en natuurlijk erfgoed van de Maatschappij van Weldadigheid opgenomen op de Lijst Werelderfgoed van Unesco Nederland. 

Gerelateerde projecten