Landschapsbiografie De Maasduinen

Tussen Venlo en Gennep ligt een van de mooiste natuurgebieden van Nederland, het Nationaal Park De Maasduinen. Naast uitgestrekte bossen en heidevelden zijn hier vennen, zandverstuivingen, beken en moerassen. Kenmerkend is het markante reliëf van de Maasterrassen en het complex van hoog opgestoven rivierduinen en diep ingesneden beekdalen. Juist door dit reliëf komen hier veel leefmilieus samen, met rijke ecologische gradiënten daartussen. Dit staat borg voor een grote biodiversiteit. De Landschapsbiografie Maasduinen, naar concept en met cartografie van Strootman Landschapsarchitecten, richt zich op de volledige levensloop van de Maasduinen, van prehistorie tot nu en verder kijkend naar de toekomst.

De landschapsbiografie vormt een onderlegger voor de landschapsvisie van Nationaal Park De Maasduinen en schetst naast een historische en geografische geschiedenis ook een aantal denkrichtingen en toekomstperspectieven voor de grote ruimtelijke opgaven waar de Maasduinen de komende decennia voor staat.

De Maasduinen zijn het resultaat van een complex samenspel van uiteenlopende geologische krachten: tektoniek van de aardkorst, erosie en sedimentatie door de Maas en de Rijn en windwerking. Dit vormt op haar beurt de basis voor een heel gevarieerde natuur met een grote afwisseling van biotopen, die deels ook onder invloed van het menselijk gebruik zijn ontstaan. Samen vormen deze het natuurlijk fundament van het landschap. Binnen het Maasduinengebied zijn vier samenhangende ecosystemen te onderscheiden:

het centrale bos- en heidesysteem van de Maasduinen, met daarin stuifzanden, vennen en hoogvenen
het dynamische riviersysteem en de kwelmoerassen langs de Maas
de veenmoerassen en natte heiden van het midden- en hoogterras tegen de Duitse grens
de beeksystemen.

De afwisseling van droge en natte terreinen, water en land, het bijzondere natuurlijk reliëf en veel verschillende bodemtypen van zand, leem, klei en veen maken dat het Maasduinengebied ecologisch heel divers is. Nergens anders in Nederland komen zoveel verschillende milieus zo dicht bij elkaar voor. Bijzonder zijn de Maasheggen in het Maasdal. Van oorsprong aangelegd voor veekering en slibvang, worden ze nu als UNESCO Biosfeergebied, beschermd vanwege hun grote natuur- en landschapswaarde.

Het landschap van de Maasduinen is in het verleden herhaaldelijk op de schop gegaan, en dat zal in de toekomst niet anders zijn. De klimaatverandering maar bijvoorbeeld ook de ontwikkeling van de landbouw en het toerisme vragen om maatregelen. Dat hoeft niet te betekenen dat de kwaliteiten die we nu zo waarderen verloren gaan. Integendeel: als we het slim doen kunnen we juist landschappelijke structuren herstellen en nieuwe kwaliteiten toevoegen.

Aan de hand van vijf thema’s laat de landschapsbiografie zien hoe de geschiedenis inspiratie kan bieden voor de toekomst. Binnen het thema waterveiligheid gaat de biografie in op de ringdijken en ruimte voor de rivier. Het thema biodiversiteitsherstel belicht de problemen die er zijn als gevolg van stikstofdepositie en klimaatverandering: de verzuring van de heiden en stuifzanden, de uitdroging van vennen en beken en de eikensterfte in de bossen. De biografie belicht de mogelijkheden van heideherstel, natuurlijk bosbeheer en herstel van de Maasheggen. De biografie vervolgt met de thema’s landbouwtransitie en toerisme en behandelt in het laatste thema – het energielandschap – de relatie tussen energieopwinning via watermolens en vanuit turf en de inrichting van het huidige landschap en kansen voor de toekomst voor energieopwekking.

Landschapsbiografie De Maasduinen

Gallery